11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KONU ANLATIMI

YENİ MÜFREDATA UYGUN 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ KONU ANLATIMI – TEST SORULARI

İÇİNDEKİLER

1. ÜNİTE: GİRİŞ

HAZIRLIK

18. yüzyılda İstanbul’da bir eğlence mekânını temsil eden aşağıdaki görseli ve aynı dönemde yazılmış Nedim’in şiirini edebiyatın sosyal yaşamı yansıtması açısından değerlendiriniz.

Cevap: 18. yüzyıl Osmanlı döneminin eğlence hayatının en üst düzeyde olduğu Lale Devri’dir. Bu dönemde savaşlar azalmış eğlence hayatı İstanbul’un her yerini sarmıştır. Lale Devri’nin en önemli şairi olan Nedim ise, bu dönemin yaşamına uygun şekilde bir şiir anlayışını benimsemiştir.

Nedim, bu dönemde sevk ile sefa arasında yaşayan büyük bir çoğunluğun ifadesini şarkılarına ve gazellerine aktararak eğlence yaşamına da katkıda bulunmuştur. Aşağıdaki görselde de İstanbul eğlence hayatıyla resmedilmiş ve bu anlayışın en önemli şairi de Nedim olarak gösterilmiştir.

Ünlü romancımız Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanında Anadolu’ya öğretmen olarak giden Feride’nin hikâyesi işlenmiştir. Roman yayımlandıktan kısa bir süre sonra İstanbul’da yüzlerce genç kız, Anadolu’ya öğretmen olarak gitmek için yetkililere başvurmuştur.

Bu durumu edebiyatın toplumsal yaşamı etkileme gücü açısından sınıfınızda sözlü olarak değerlendiriniz.

Cevap: Edebiyat sosyal hayatın içinde yer alan ve bu açıdan da sosyal yaşamdan ayrı düşünülemeyecek bir türdür. Yukarıdaki ifadeyi değerlendirdiğimizde Çalıkuşu romanı, İstanbul hayatından uzaklaşarak Anadolu’ya geçen ve Anadolu yaşamını daha önce hiç görmemiş bir genç kızın bu farklı yaşam tarzı karşısında yaşadıkları anlatılmıştır.

Roman etki açısından incelendiğinde İstanbul’da yaşayan insanların Anadolu’ya bakış açılarının değişmesini sağlamış ve insanların yaşamlarında derin izler bırakmasını sağlamıştır. Romanın yazıldığı dönemlerde aileler kız çocuklarına Feride ismini vermiş ve ilk defa karşılaştıkları ve gerçekçi bir anlatımla dile getirilen bu yaşamdan ne kadar uzak kaldıklarını da anlamaya başlamışlardır. Roman adeta Anadolu gerçekleriyle bir yüzleşmeyi ifade eder.

TOPLUM HAYATI

Edebiyat toplumda yaşanan her sıkıntıyı dile getirebilecek önemli bir sanat koludur. Toplumun acıları, aşkları, dertleri, sevinçleri,özlemleri, ayrılıkları gibi konularla birlikte savaş, doğal afetler, toplumun genelini etkileyen hastalıklar gibi konular da edebiyatçının en çok yararlandığı konulardır. Yani toplum hayatı edebiyatı geliştiren ve edebiyatı da şekillendiren bir unsurdur.

Bir şiir, roman ya da hikâye yazan bir edebiyatçının başvurduğu e önemli kaynak tabii ki içinde yer aldığı toplumun kendisidir.Bazıları bireysel temalarla insanların duygularını ifade ederken bazı edebiyatçılar da toplumsal sorunları ifade ederek topluma yol gösteren birer önder haline gelmiştir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME (Toplum Hayatı) (Sayfa 14)

1. Okuduğunuz metinde geçen aşağıdaki kelimenin ve kelime grubunun anlamını metnin bağlamından bulunuz, sözlüklerden kontrol ediniz. Birer cümlede kullanarak defterinize yazınız.

“Lale devri olarak adlandırılan dönemin ünlü şairlerinden Nedim, yaşadığı devrin kompozisyonunu en çıplak ve edebî değer taşıyacak bir biçimde çizer.

Tanzimat edebiyatı dönemi yazarları, romancıları ve tiyatrocuları daima toplumun yaralarına neşter vuran eserleri kaleme alırlar.”

Cevap: Lale devri sanatçılarından olan Nedim, bu dönemin en ünlü şairi olup şarkı nazım biçiminin de Türk edebiyatındaki kurucusudur. Bu paragrafta yer alan “kompozisyon” sözü Lale devrinin genelini kastederek kullanılmıştır. Yani bu sözcükle bu dönemin resmini ve genel görünümünü en iyi yansıttığını ifade etmektedir. Kompozisyon belli kurallarla konunun genelini kapsayan bir yazı olduğu için Nedim de şiirlerinde o dönem Osmanlı Devletini tüm gerçekliği ve çıplaklığıyla ifade ettiğini dile getirmektedir.

Cevap: Kaleme almak deyimi burada toplumsal konuları anlatmak isteyen Tanzimat sanatçılarının toplum sorunlarını yazıya döktüklerini ifade etmektedir. Yani kaleme almak deyimi yazıya aktarmak anlamında kullanılmıştır.

2. Okuduğunuz metnin konusunu, amacını ve hedef kitlesini tespit ediniz. Konu, amaç ve hedef kitle arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

“Toplum Hayatı“ adlı metnin konusu edebiyat ve edebiyat eserinin toplumla ilişkisi hakkında yazılan bir metindir. Bu metinde edebiyatçının toplumun aynası olduğunu ve edebi eserinde içinden çıktığı toplumdan ayrı düşünülemeyeceğini ifade etmektedir.

“Toplum Hayatı“ adlı metnin amacı ise, bir edebi eserle toplum arasındaki sıkı ilişkiyi örneklerle okuyucuya aktarmaktır. Amaç bilgi vermek olduğu için nesnel bir metin olduğu söylenebilir.

“Toplum Hayatı“ adlı metnin hedef kitlesi, genel okuyucu kitlesi olup genelde kitap okumayı seven kitlelere toplumun ve edebiyatın iç içe olduğunu kanıtlamak amacıyla yazılmıştır.

3. Toplum Hayatı adlı metindeki düşünceyi geliştirme yollarından örneklemeye ve tanık göstermeye örnekler gösteriniz. Bunların metne katkıları hakkında bilgi veriniz.

Örnekleme: Öne sürülen görüşü daha inandırıcı kılmak için öne sürülen nesnel ifadelerdir.

Taşlıcalı Yahya, Şehzade Mustafa’nın katli üzerine yazdığı mersiye ile

Hatası görülmemiş ve günahı bilinmemişken öldürülen şehzade,

Ne mübarek ve manen ne mutlu bir şehit ve ne derece zulme uğramış bir sultandır.

Keşke şu olayı gözüm görmemiş olsaydı.

Şehzade hakkındaki hükmü, uygulanan cezayı adalete uygun görmedim.

Tanık Gösterme: Metinde ifade edilen görüşün inandırıcılığını ve nesnelliğini artırmak amacıyla kanıt olarak sunulan şahıslardır.

Toplum Hayatı adlı metinde Fuzuli, Taşlıcalı Yahya, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi sanatçıların eserlerinden örnekler verilerek bu sanatçılarla makalenin nesnelliği artırılmaya çalışılmıştır. Bu da tanık gösterme açısından önemli bir metin olarak karşımıza çıkar.

4. Okuduğunuz metinde yazarın “Edebiyatı insandan, insanı da toplumdan ayrı düşünmek mümkün değildir.” düşüncesine katılır mısınız? Örneklerle açıklayınız.

Edebiyatı toplumdan uzak bir sanat olarak algılamak son derece yanlıştır. Her ne kadar “Sanat toplum içindir ya da sanat sanat içindir.” ifadeleri kullanılsa da edebiyatı toplumdan ayrı düşünmek son derece yanlıştır. “Sanat için sanat” anlayışını düşünen şair ya da yazar içinde bulunduğu toplumun gelenek görenekleri,toplumsal yaşamı ve o dönemde gelişen teknoloji ve siyasi olaylardan kendini soyutlayamaz. Bu da bireysel bir konu işlense de o dönemde ortaya çıkan anlayışları yansıtmadan eser ortaya koyamayacağını göstermektedir.

5. Sizce edebiyat, niçin toplumun sorunlarını dile getirmektedir? Açıklayınız.

Edebiyat, içinde olduğu toplumla birlikte ilerleyip geliştiği için edebiyatçı da ilk beslendiği kaynak toplum olduğu için toplumun sorunlarını dile getirir. Gerçek anlamda düşünüldüğünde edebiyatçı yaşadığı toplumun kültürüyle büyüdüğü için o yaşamı eserlerinde kullanmaktadır.

Örneğin Kurtuluş Savaşı yıllarında yaşayan Halide Edip, Yakup Kadri, Reşat Nuri, Refik Halit gibi sanatçılar ilk defa tanıştıkları Anadolu ve Anadolu insanını romanlarında tüm çıplaklığıyla anlatmaya çalışmışlardır. Yani Edebiyatçı her dönem yaşadıkları sorunları, mutlulukları, toplum içinde yaşadığı her şeyi edebi eser vasıtasıyla okurlarına ulaştırır.

6. Namık Kemal – Vatan yahut Silistre adlı tiyatrosu İstanbul’da birçok kez sahnelenmiştir. Oyundan etkilenen halk fener alayları düzenleyerek yürüyüş yapmıştır.

Bu örnekte de olduğu gibi edebiyatın toplumsal değişime etkisi hakkında düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Edebiyat eserini yazan sanatçı toplumsal sorunlara karşı gözünü kapatamaz. Namık Kemal gibi sanatçılar da toplumsal sorunlara karşı duyarsız kalamamışlardır. Toplumun içinde bulunduğu durumu eserlerinde anlatarak halkın bu sorunlara karşı duyarlı olmalarını ve bilinçlenmelerini sağlamaya çalışmışlardır.

Toplumsal sorunları ifade eden bu eserler halkın bu soruna karşı tepki göstermesini sağlayarak sorunların çözümünde halkın hareketlenmesini sağlamaktadır. Yani bazı edebi eserler oluşturdukları etkiyle toplumsal değişimin de lideri konumuna gelmiştir.

Edebiyatın toplumsal değişime etkisi açısından örnek gösterilebilecek en önemli eserlerden biri de Charles Dickens tarafından kaleme alınan Oliver   adlı eserdir. Bu eser yayımlandıktan sonra İngiltere, çocukları korumak amacıyla birçok kanun yayınlamıştır. Bu eser İngiltere’deki çocuklara bakış açısını değiştirerek topluma yön vermiştir.

BİLGİ: Öğretici metinlerde amaç bilgi vermek olduğu için anlatıcı yazarın kendisidir. Bilgiyi doğrudan yazarın kendisi okuyucuya aktarır. Bu anlatıcı sanatsal metinlerde değişiklik gösterebilir. Yazarın kendisi olabileceği gibi olaylarda yer alan şahıslardan biri de olabilir. Bazen de bu anlatıcı olayların her şeyini bilen tanrı bilici bir anlatıcıdır.

7. Toplum Hayatı adlı metnin anlatıcısı ve bakış açısı hakkında bilgi veriniz.

“Toplum Hayatı“ adlı metnin anlatıcısı yazarın kendisidir. Nesnel bir metin olduğu için sanatsal metinler gibi bakış açısı yoktur.

Aliye Uslu Üstten: Türk dili ve edebiyatı üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Aliye Uslu Üstten, günümüzün en önemli akademisyen ve araştırmacılarından biridir.

Eserleri:

Dil ve Edebiyat Öğretim Yöntemleri

Edebiyat Bilgi ve Kuramları

Gençlik Edebiyatı

EDEBİYAT AKIMI

HAZIRLIK (Sayfa 15)

 “Sanat” ve “edebiyat akımları” kavramları hakkında araştırma yapınız. Arkadaşlarınızı bilgilendiriniz.

Belli bir dönemde birçok sanatçının belli anlayışlar ve kaideler çerçevesinde sanata bakış açılarına uygun olarak oluşturdukları sanat görüşlerine edebi akım denir. Bu sanatçılar ortak bir anlayışı ortaya koymak için ortak bir dünya görüşü ve edebiyat anlayışına sahip olmaları gerekir.

Türk edebiyatında Tanzimat ile birlikte Batı ile tanışan sanatçılar edebi eserlerde edebi akımları kullanmaya başlamışlardır.

Pablo Picasso’nun (Pablo Pikaso) “Kuralları bir profesyonel gibi öğrenin ki onları bir sanatçı gibi delebilesiniz.” sözünü sınıfınızda tartışınız.

Pablo Picasso, bu sözüyle sanat eserlerinin edebi akımlar çerçevesinde kaleme alındığını ifade eder. Ancak Pablo Picasso’ya göre edebi eser belli bir sanat eserine bağlı kalınarak yazılmaz. Çünkü sanatçıya göre bir eserin bir edebi akıma bağlı olması onun dünyasını daraltır ve belli kalıplara girmesine neden olur.

Bilgi: (Sayfa 16)

 Sanatçılar belli bir sanat anlayışı çerçevesinde yazdıkları edebi eserleri gelenekten ve kendine özgü zihniyetten geçirerek, yaşanmış veya yaşanması mümkün olayları yeniden kurgulayarak edebi metni oluşturur; bu anlayışın tamamı da edebi akımların ortaya çıkmasını sağlar.

Toplumdaki hızlı değişimler; özellikle de bilimsel ve teknolojik değişimler, kültür değişimleriyle birlikte bireysel farklılıklar Batı akımlarının oluşumunda etkili olmuştur. 19. Yüzyılda ortaya çıkan ilk önce Fransa’yı daha sonra da tüm dünyayı etkisi altına alan Fransız İhtilali, edebi akımların oluşumunda da etkili olmuştur. Bu ihtilal neticesinde Victor Hugo, yıllarca etkisin sürdüren klasisizm akımının yerine duyguların ön plana çıktığı romantizm akımının oluşmasını sağlamıştır.

Romantizm akımı duygulara ve hayallere yönelen ve manevi gücü hareketlendiren anlayışlardan biridir. Bu akımı Türk edebiyatında Namık Kemal, Ahmet Mithat Efen gibi sanatçılar kullanmışlardır.

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

YAZMA ÇALIŞMALARI

SÖZLÜ İLETİŞİM ÇALIŞMALARI

1. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

BATI AKIMLARI (EDEBİ AKIMLARI)

1. Aşağıdakilerden hangisi klasisizm akımı için yanlış bir bilgidir?

A) 17. yüzyıl ortalarında Fransa’da ortaya çıkmıştır.

B) Duygulara ve hayallere değerverilir.

C) Konular eski Yunan ve Latin edebiyatından alınmıştır.

D) Kahramanlar seçkin kişilerdir.

E) Konu değil konunun işlenişi önemsenmiştir.

2. I. Moliere

II. Corneille

III. Racine

IV. Voltaire

V. Fenelon

Yukarıdakilerden hangisi Klasisizm akımının temsilcilerinden biri değildir?

A) I.       B) II.      C) III.     D) IV.    E) V.

3. I. Namık Kemal

II. Ahmet Mithat Efendi

III. Abdülhak Hamit Tarhan

IV. Şinasi

V. Ahmet Vefik Paşa

Yukarıda verilen sanatçılardan hangileri Klasisizm akımının Türk edebiyatındaki temsilcileridir?

A) I. ve II.            B) II. ve III.          C) III. ve IV.       

D) IV. ve V.         E) II. ve IV

4. Aşağıdakilerden hangisi Romantizm akımı için yanlış bir bilgidir?

A) 18. yüzyılda klasisizme tepki olarak doğmuş bir akımdır.

B) J. J. Rousseau, akımın öncüsüdür.

C) Konular Hıristiyanlıktan, tarihten ve günlük yaşamdan alınmıştır.

D) Akla ve sağduyuya önem verilir.

E) Tabiat önemsenmiş, gözlem ve tasvire önem verilmiştir.

5. Aşağıdakilerden verilen bilgilerden hangisi Realizm akımı için yanlıştır?

A) 19. yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da klasisizme tepki olarak doğmuştur.

B) Konular gerçek yaşamdan alınmıştır.

C) Kişilerin ruhsal davranışlarını etkileyen mekânın anlatılması önemsenmiştir.

D) Duygu ve hayalden uzak durulmuştur.

E) Hikâye ve roman türlerinde etkili olmuştur.

6. Ahmet Mithat Efendi – Recaizade Mahmut Ekrem

Samipaşazade Sezai  – Mehmet Âkif Ersoy

Halit Ziya Uşaklıgil – Abdülhak Hamit Tarhan

Mehmet Rauf – Ömer Seyfettin

Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Refik Halit Karay

R. Nuri Güntekin – Halide Edip Adıvar – Namık Kemal

Yukarıda verilen sanatçılardan kaçı Realizm akımının Türk edebiyatındaki temsilcileridir?

A) 9           B) 10             C) 11           D) 12          E) 13

7. Natüralizm akımıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) 19. yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da ortaya çıkmıştır.

B) Determinizmden etkilenilmiştir.

C) İnsan kişiliğini anlatabilmek için soya çekim yasalarından ve toplum biliminden yararlanılmıştır.

D) Gözlem ve betimlemelere büyük önem verilmiştir.

E) Romantizmin bilimsellikle yoğrulmuş biçimi olarak da değerlendirilen bir akımdır.

8. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatında Natüralizm akımının en önemli temsilcisidir?

A) Yahya Kemal Beyatlı

B) Hüseyin Rahmi Gürpınar

C) Reşat Nuri Güntekin

D) Ahmet Mithat Efendi

E) Mehmet Âkif Ersoy

9. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Parnasizm akımı için söylenemez?

A) 19. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkan bir akımdır.

B) Romantik şiir anlayışına bir tepki olarak doğmuştur.

C) Şiirde görülen bir akımdır.

D) Nesneler dış görünüşüne göre anlatılmıştır.

E) Şiirin içerik özellikleri önemsenmiştir.

10. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Sembolizm akımı için söylenemez?

A) 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkan bir akımdır.

B) Şiirde belirginleşen bir akımdır.

C) Nesneler, oldukları gibi yansıtılmıştır.

D) Anlam kapalılığını savunmuşlardır.

E) Şiirde musikiyi savunmuşlardır.

11. “Şiir anlaşılmak için değil hissedilmek içindir.” görüşünü benimseyen bir şair aşağıdaki akımların hangisinden etkilenerek şiir yazmıştır?

A) Klasisizm

B) Romantizm

C) Realizm

D) Natüralizm

E) Sembolizm

12. Sürrealizm akımıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) 20. yüzyılda oluşan bir akımdır.

B) Cahit Sıtkı, Ahmet Haşim gibi önemli temsilcileri vardır.

C) Freud’un psikanaliz kuramının edebiyata uyarlanmış biçimidir.

D) Bilinçaltı yansıtılmaya çalışılmıştır.

E) Akıl ve mantık önemsenmemiş, içgüdü, bilinçaltı ön plana çıkarılmıştır.

13. I. Baudelaire

II. Emile Zola

III. Paul Verlaine

IV. Paul Valery

V. Edgar Allan Poe

Yukarıdaki sanatçılardan hangisi Sembolizm akımının temsilcilerinden biri değildir?

A) I.       B) II.      C) III.     D) IV.    E) V.

14. I. Akla ve sağduyuya değer verilir.

II. Duygulara ve hayallere önem verilir.

IV. Determinizmden etkilenilmiştir.

V. Anlam kapalılığını savunmuşlardır.

Yukarıda verilen özelliklerle aşağıda verilen edebi akımları eşleştirirsek hangisinin açıklaması yoktur?

A) Realizm

B) Natüralizm

C) Sembolizm

D) Klasisizm

E) Romantizm

1	B	5	A	9	E	13	B
2	D	6	B	10	C	14	A
3	D	7	E	11	E
4	D	8	B	12	B

2. ÜNİTE: HİKÂYE

CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE (1923 – 1940) HİKÂYE

OLAY HİKÂYESİ

DURUM HÎKAYESİ

1940 – 1960 YILLARI CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE

HİKÂYEDE ANLATIM TEKNİKLERİ

ÇATIŞMA

Reşat Nuri Güntekin

Sait Faik Abasıyanık

Aka Gündüz

Orhan Kemal

Cevat Şakir Kabaağaçlı

Cümlenin Öğeleri

2. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

3. ÜNİTE: ŞİİR

HÜRRİYET KASİDESİ

Namık Kemal

Abdülhak Hamit Tarhan

Tevfik Fikret

Cenap Şahabettin

Ahmet Haşim

Yahya Kemal Beyatlı

CENGE GİDERKEN

Mehmet Emin Yurdakul

Mehmet Âkif Ersoy

ÇOBAN ÇEŞMESİ

Faruk Nafiz Çamlıbel

HEYDER BABA’YA SELAM

Şehriyar

MENİM ANAM

Bahtiyar Vahapzade

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

3. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

4. ÜNİTE: MAKALE

Makale

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

4. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

5. ÜNİTE: SOHBET VE FIKRA

SOHBET

FIKRA

FIKRA, SOHBET, DENEME ARASINDAKİ BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR

Ahmet Rasim

Nurullah Ataç

Ahmet Haşim

Oktay Akbal

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

5. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

6. ÜNİTE: ROMAN

1923 – 1950 YILLARINDA TÜRK ROMANI

ROMANDA MODERNİZM

YABAN

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

YAPRAK DÖKÜMÜ

Reşat Nuri Güntekin

TUTUNAMAYANLAR

Oğuz Atay

1950 – 1980 YILLARINDA ROMAN

YER DEMİR GÖK BAKIR

Yaşar Kemal

VE O HİÇBİR ŞEY DEMEDİ

Heinrich Böll

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

6. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

7. ÜNİTE: TİYATRO

MÜNEVVER’İN HASBİHALİ

İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci

 BİR ADAM YARATMAK

Necip Fazıl Kısakürek

IV. MURAT, A. Turan Oflazoğlu

JAN DARK, George Bernard Shaw

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

7. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

8. ÜNİTE: ELEŞTİRİ

AHMET MUHİP DIRANAS, Vedat Günyol

KUYUCAKLI YUSUF, Fethi Naci

DEMDEME, Muallim Naci

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

8. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

9. ÜNİTE: MÜLAKAT / RÖPORTAJ

AHMET HAŞİM

 Ruşen Eşref Ünaydın

CENGİZ AYTMATOV İLE DİL VE EDEBİYAT ÜZERİNE MÜLAKAT

İsmail Parlatır

NUH’UN GEMİSİ PEŞİNDE

Yaşar Kemal

DİL BİLGİSİ ÇALIŞMALARI

9. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME