Türk Dili ve Edebiyatı

Türkler, İslam ordularıyla ilk kez 7. yüzyıl sonlarında Horasan’da, özellikle 8. yüzyılın ilk yarısında Maveraünnehir’de karşılaşmışlardır. 10. yüzyılın ilk yarısından sonra Türklerin büyük bölümü Müslümanlığı kabul etmiştir.

İslamiyetin kabulünden sonra Türk lehçeleri iki kolda gelişmiştir.

Yukarıdaki parçada Türkçenin hangi lehçelerinden bahsedilmektedir?

A. Oğuzca – Göktürkçe

B. Çağatayca – Uygurca

C. Kırgızca – Karahanlıca

D. Göktürkçe – Uygurca

E. Osmanlıca – Oğuzca

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "D" Göktürkçe – Uygurca
Soru Açıklaması

Aşağıdakilerden hangisi geçiş dönemi ve İslam uygarlığı etkisinde gelişen Türk edebiyatının biçim özelliklerinden biri değildir?

A. Bu dönemde dörtlük nazım biriminin yanı sıra Arap ve Fars edebiyatından aktarılan beyit birimi de kullanılmıştır.

B. Şiirler didaktik olduğundan gazel en çok kullanılan nazım türü olmuştur.

C. Hece ölçüsü ile aruz ölçüsü birlikte kullanılmış; ancak aruz ölçüsü kullanma eğilimi artmıştır.

D. Yarım uyak azalmış, daha çok tam ve zengin uyak kullanılmaya başlanmıştır.

E. Göz kafiyesinin ilk örnekleri bu dönemde kullanılmıştır.

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "B" Şiirler didaktik olduğundan gazel en çok kullanılan nazım türü olmuştur.
Soru Açıklaması

Geçiş dönemi Türk edebiyatında kullanılan dil; Hakaniye Lehçesi(I) ve Çağatayca’dır(II). Ayrıca Arapça ve Farsçadan(III) da sözcükler aktarılmıştır. Süslü anlatım amaçlanmamakla birlikte kalıplaşmış benzetmelere(IV) yer verilmiştir. Bu dönemin yapıtlarının ortak özelliği epik(destansı) (V) olmalarıdır. Genel olarak yapıtların tümünde kahramanlık (VI) konuları işlenmiştir.

Yukarıda numaralanmış bilgilerden hangilerinde yanlışlık yapılmıştır?

A. I. ve II

B. III. ve IV.

C. V. ve VI

D. II. ve V

E. I. ve III

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "C" V. ve VI
Soru Açıklaması

İslami ilk Türkçe eserler olan Kutadgu Bilig, Atabetü’l Hakayık, Divan-ı Hikmet Türkçenin hangi lehçesiyle yazılmıştır?

A. Hakaniye

B. Çağatayca

C. Osmanlıca

D. Oğuzca

E. Göktürkçe

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "A" Hakaniye
Soru Açıklaması

Türk Edebiyatında siyasetname türündeki ilk eser aşağıdakilerden hangisidir?

A. Siyasetname

B. Atabetü’l Hakayık

C. Selçuklu Şehnamesi

D. Şikayetname

E. Kutadgu Bilig

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "E" Kutadgu Bilig
Soru Açıklaması

I. Yazarı Kaşgarlı Mahmut’tur.

II. İlk yazılı ansiklopedik sözlüktür.

III. Türkçe yazılmış bu eserde az sayıda da Arapça sözcüklere de yer verilmiştir.

IV. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla hazırlanmıştır.

V. Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur.

Yukarıdaki numaralandırılmış yerlerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

E. V.

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "C" III.
Soru Açıklaması

Türkçenin değerini gösterdiği için, sözlü dönem Türk edebiyatının yazılı dil ve edebiyat kaynağıdır. Türk boylarının dağılışını, Türkçenin geleceğiyle ilgili yorumları içerir. 7500 Türkçe kelimenin Arapça karşılığı verilmiştir.

Yukarıdaki açıklaması verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A. Atabetü’l Hakayık

B. Kutadgu Bilig

C. Divan-ı Hikmet

D. Divan-ı Lügatü’t Türk

E. Muhakemetü’l Lügateyn

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "D" Divan-ı Lügatü’t Türk
Soru Açıklaması

Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki sav, sagu, koşuk ve eski destan parçalarından örnekler veren eser aşağıdakilerden hangisidir?

A. Tarih-i Cihangüşa

B. Kutadgu Bilig

C. Muhakemetü’l Lügateyn

D. Camiü’t Tevarih

E. Divan-ı Lügatü’t Türk

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "E" Divan-ı Lügatü’t Türk
Soru Açıklaması

İslamiyet’ten sonraki Türk milliyetçiliğinin ilk büyük simasıdır. Hayatının büyük bir bölümünü Karahanlılar bölgesinde geçirdiği, kendi eserinden anlaşılmaktadır. İlminden, dilden, şiirden, milli sanat ve milli şiirden çok iyi anladığı belli olan sanatçımız, edebiyat tarihimizdeki yeri, şuurlu bir milliyetçi olmasından ve bilhassa Türk dili için çok kıymetli bilgilerle zengin bir lügat ve gramer kitabı yazmasındandır.

Yukarıdaki parçada bahsedilen sanatçımız aşağıdakilerden hangisidir?

A. Ali Şir Nevai

B. Yunus Emre

C. Şemsettin Sami

D. Yusuf Has Hacip

E. Kaşgarlı Mahmud

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "E" Kaşgarlı Mahmud
Soru Açıklaması

10.

I. Saadet                     Gündoğdu

II. Akıl                          Ay Toldı

III. Adalet                     Ogdülmüş

IV. Kahramanlık         Odgurmış

V. Kanaat

Yukarıda Kutadgu Bilig adlı eserde geçen sembolik karakterlerle temsil ettikleri düşünceler verilmiştir.

Bu düşüncelerle sembolik karakterler eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır.

A. I.

B. II.

C. III.

D. IV.

E. V.

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "D" IV.
Soru Açıklaması

11.

Aşağıdakilerden hangisi Kutadgu Bilig ile ilgili yanlış bir bilgidir?

A. Bu eserin yazarı Yusuf Has Hacip’tir.

B. Hece ölçüsüyle yazılmıştır.

C. Didaktik özellikte bir eserdir.

D. Adalet, ahlak ve devlet yönetimi gibi düşünce konularını işleyen bir siyasetnamedir.

E. Hakaniye lehçesiyle yazılmış olup Arapça ve Farsça sözcükler çok azdır.

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "B" Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
Soru Açıklaması
Kutadgu Bilig Türk edebiyatında aruz ölçüsüyle yazılan ilk eserdir.

12.

Aşağıdakilerden hangisi Atabetü’l Hakayık adlı eserin özelliklerinden biri değildir?

A. “Hakikatlerin eşiği” anlamına gelir.

B. 12. yy’da Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılmıştır.

C. Didaktik bir eserdir, ahlak ve öğüt kitabıdır.

D. Cömertlik, ilim, doğruluk gibi konuları işler.

E. Aruz ölçüsü kullanılmıştır.

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "E" Aruz ölçüsü kullanılmıştır.
Soru Açıklaması

13.

I. Kutadgu Bilig

II. Atabetü’l Hakayık

III. Divan-ı Hikmet

Yukarıda numaralanmış eserlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A. Hakaniye Lehçesiyle yazılmaları

B. Siyasetname örneği olmaları

C. Aruz ölçüsüyle yazılmaları

D. Alegorik eser olmaları

E. Dörtlükler halinde yazılmaları

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "A" Hakaniye Lehçesiyle yazılmaları
Soru Açıklaması

14.

Türk edebiyatının ilk tevhit ve münacat örneklerini Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig adlı eserde vermiştir. Yusuf Has Hacip bu eseri yazarken -------- adlı yazarın ----- adlı eserinden etkilenmiştir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A. Yunus Emre – Risaletü’n Nushiye

B. Firdevsi – Şehname

C. Atabetü’l Hakayık – Edip Ahmet Yüknekî

D. Şeyhi – Harname

E. Fuzuli – Su Kasidesi

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "B" Firdevsi – Şehname
Soru Açıklaması

15.

Söylev türünde yazılmıştır. Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır. Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir.
Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.
Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir. Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar.

Yukarıdaki parçada sözü edilen metin aşağıdakilerden hangisidir?

A. Divan-ı Hikmet

B. Kutadgu Bilig

C. Divan-ı Lügatü’t Türk

D. Orhun Yazıtları

E. Kitab-ı Dede Korkut

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "D" Orhun Yazıtları
Soru Açıklaması

16.

Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında kullanılan ölçütlerden birisi değildir?

A. Kültürel değişim

B. Ekonomik sorunlar

C. Coğrafya değişimi

D. Bölgesel dil değişimi( Şive-lehçe)

E. Din, inançta oluşan değişim

Cevabı Göster

Doğru Cevap: "B" Ekonomik sorunlar
Soru Açıklaması

Ünite Özeti X

Ünite Özeti